Orucun kelime Anlamı

Oruç kelimesi, sözlükte “bir şeyden uzak durmak, bir şeye karşı kendini tutmak” anlamına gelen Arapça savmın (sıyâm) Farsça karşılığı olan rûze kelimesinin Türkçeleşmiş şeklidir. Bunu ifadesi Kuran’da kötülükten uzak durmak, iyilik yapmak olarak özetlenmiştir.

…İyilik ve güzelliği belirlenene özendirirler, kötülük ve çirkinliği belirlenenden sakındırırlar. Tevbe – 71

…Çünkü iyilikler kötülükleri giderir…Hut -114

…iyilik ve güzelliği belirlenmiş olana özendirirler, kötülük ve çirkinliği belirlenmiş olandan sakındırırlar…. Ali İamran 114

Oruç en Çok yapılan ibadetlerden birisidir.  Yeryüzünde birçok inanç mensubu kendi geleneklerine göre oruç tutmaktadır.

Oruç arınmak için güçlü ibadetlerden birisidir. Yeryüzünde birçok inanç mensubu kendi geleneklerine göre değişik zamanlarda oruç tutmaktadır. Bu inanç gurupları arasında Hindu, Budist, Jain ve Sih’larda bulunmaktadır.

Peygamberler ve evliyalar sürekli oruç halindedirler. Hz. Muhammed kırk yaşına kadar değişik zamanlarda dua ve orucu hira mağarasında tutardı. Hz. İsa çölde kırk gün oruç tuttu. Hz. Musa Tur-u Sina’da kırk güne yakın birden fazla oruç tuttu. Hira mağarasında, çölde, Tur-u Sina’da ne mutfak vardı, ne sahur, ne yemek yapmak vardı. Az bir gıda ile gün tamamlanırdı. Yemek, içmek ve cinsellikten uzak durarak Büyük savaş olan nefsi yenmek için. Nefsi yenmekten kasıt onu aklın ve nurun emrine sokmak için. Bununla birlikte oruç ibadetinde kötülüklerden uzak durmak, mütevazi olmak, mazlumlara ve düşkünlere yardım etmek önceliklidir.

Peygamberler ve evliyalar sürekli oruç halindedirler.

Orucun Manası

Orucun gerçek anlamı Yaradılış icabı alışkanlıklardan Hakka fani olarak el çekmektir ve bunun için Yüce Tanrı kutsi sözlerinde buyurmuştur. “ Oruç benimdir ve onu kendim ödüllendiririm”

Oruç Üç Çeşittir.

Birinci: Avam (Kuralcı Halk)
İkinci :  Havas (İlim Sahipleri)
Üçüncü  Ahass-i Havas (Gönül Sahipleri)

Birinci, odur ki karın ve belin orucu fesih eder her şeyden korusun.

İkinci, odur ki :gözü hak olmayan her şeyden ve kulağı hak olmayan her sözden ve dili hak dışı konuşmaktan korusun.

Üçüncü: Nebiler ve velilere mahsustur ki gönlünü hak olmayan her şeyden korusun nasıl ki Hz Ali buyuruyor:

“Dünya bir gündür ve biz onda orucuz”

O halde o bütün ömründe oruç imiş.

(Makalat :Hacı Bektaşı Veli)

Bedenin orucu, irade ve ihtiyarla azaptan korkup sevaba girmeyi, ecre nail olmayı dileyerek yemekten kesilmektir. Nefsin orucu, beş duyuyu öbür suçlardan çekmek, kalbi de bütün şer sebeplerden ayırmaktır.
Kalbin orucu, Dilin orucundan, dilin orucu karnın orucundan hayırlıdır. (Hz Ali)

Oruç iyiliğe yönelmek Kötülükten uzak durmaktır.

İyilik ve güzellikten sana her ne ererse Allah’tandır. Kötülük ve çirkinlikten sana ulaşan şeyse kendi nefsindendir Nisa – 79

Kötülük insanın kendi nefsindendir. Oruç Nefsin islah edilmesidir. Müminin Nefsi ile ile olan savaşıdır. Kötülüklerden arınmak için öncelikle hata ve günahların kabul edilmesi gerekir. Hz. Muhammed’in “Nefsini bilen, Rabbini bilir” sözü ile arifler kendini bilme yolunda çilehane yapmış yaşamı bir çile olarak değerlendirmiş ve arınmayı seçmişlerdir.

Oruç gizli olmalı, hatalardan pişmanlık duyulmalı, sofralar fakir sofrası olmalı hira mağarasında, çölde, çilehanede ibadet eden nebi ve velilere benzemeli.

Cihat-ı Ekber kişinin nefsi ile savaşıdır. (Hz Muhammed)

Oruc; bedenden ruha, gönle doğru uruç ( yolculuk). Etmektir. Bedeni temsil eden mescit-i haramdan ruhu temsil eden mescit-i aksaya miraç etmektir. Şah damarından yakın olan ve secde edilen nura ulaşmaktır.

Hz. Muhammed’in oruç imtihanı

Bir oruç günü Hz Muhammed’in huzurunda Ebu Bekir, Osman, Ömer olmak üzere birçok kimse var iken karpuzu göstererek

-“Şunu kesermisiniz canım istiyor” buyurmuşlardır. Çevresinde kime söyledi ise:
– ” Ya Resulallah bugün oruçtur”. Herhalde cevabını alıyordu.
Bir ara huzura Hz Ali gelince Hz Muhammed Ali’ye
– “Ya Ali canım karpuz istedi. Şu karpuzu keste yiyeli” buyurdu. Bunu üzerine Hz Ali karpuzu kesmeye yeltenince Hz Muhammed Ali’ye
– “Ya Ali oruç olduğunu unuttun”
Bunu üzerine Hz Ali
– “Bana orucu kendisi öğretti tuttum. Şimdi ye dedi yiyorum.
Bunu üzerine herkes o karpuzdan yediler.

Hz. Muhammed, karpuzu iyilik vesilesi için paylaşmıştır. Salih amel işlemenin ve cömertliğin mide orucundan üstün olduğunu gösteren bir örnektir.

Oruç gizli olmalı, sofralar fakir sofrası olmalı, hira mağarasında, Tur-u Sina’da, çölde, çilehanede ibadet eden nebi ve velilere benzemeli. Kişi Başkasının hatasını görmek yerine kendi hatalarını fark etmeli ve orucu vesile kılarak arınarak kurtuluşa ermelidir.

Derleme:Nihat Vural

Son Derleme : 15.04.2015

Güncelleme : 10.04.2023
www.cemhaber.com